به گزارش آی فیلم2، کاروانسراها ساختمان هایی بودند که کاروان ها را در خود جای می‌دادند و بزرگترین نوع ساختمان های اسلامی بشمار می رفتند. البته قبل از اسلام هم کاروانسراهای بسیاری در کشورهای دارای تمدن وجود داشته که نمونه های از آن ها را می توان در کتاب ها یافت.
در افغانستان هم کاروانسراهایی ساخته شده بوده که متاسفانه امروزه بیشتر آن ها از بین رفته و یا شکل اصلی خود را از دست داده اند، ولی در شهرهای قدیمی افغانستان هنوز کاروانسراهای هستند که شکل معماری قدیم خود را حفظ نموده اند.
نمونه هایی از این نوع ساختمان ها را می شود در شهر باستانی هرات مشاهده نمود. شهری که تا سال 1340 خورشیدی دارای 90 کاروانسرا و 17 تیمچه بوده است.
یکی از کاروانسراهای زیبای این ولایت «سرای مختارزاده» می باشد که در مرکز شهر کهنه هرات(چهارسوق) موقعیت دارد و تا هنوز شکل اصلی خود را از دست نداده است.
«کاروانسرای مختارزاده» یکی از نفیس ترین اماکن تجارتی شهر قدیم هرات بشمار می آید که حدوداً 150 سال قبل بین سال های 1857 الی 1860 خورشیدی توسط «میرزا غلام حیدر» مشهور به (جوجه) اعمار گردیده است و سبک خاص معماری آن باعث تمایزش با سایر کاروانسرای های تجارتی گردیده است.
این کاروانسرا به شکل مربع در دو طبقه بنا گردیده و از نظم و هندسه کاملی برخوردار می باشد. راه رو اصلی آن از داخل جاده بازار عراق از گوشه جنوب شرقی با دروازه کلان چوبی مزین گردیده است.
با وارد شدن به داخل کاروانسرا چهار طرف در مقابل چشم مخاطب قرار گرفته که تزئینات زیبای ستون ها و دیوارها چشم هر بیننده ای را به حیرت می اندازد.
ورودی این کاروانسرا یک درب بزرگ با یک سرای کوچک شانزده اتاقه می باشد که سقف آن به شکل زیبا و دیدنی خشت کاری شده و دارای سه نورگیر بزرگ و هشت بادگیر کوچک می باشد.
سرای پشتی آن بدون سقف و تقریبا دارای صد ستون زیبای خشتی می باشد که که به شکل ظریف و چشم نوازی کنده کاری شده است.
در حالی که از تاریخ ساخت «کاروانسرای مختارزاده» 150 سال می گذرد اما این مکان ارزشمند تاریخی امروزه تبدیل به یک مخروبه شده است.
م ح
